HAKKARİ İZLENİMLERİ

18.05.2006 02:51:53

Uzuuunca bir süredir yoktum buralarda. Otuzuma gelmeden hayatımın bol yeşilli askerlik görevini yapıp, kalanına devam edebilmek için uzaklaşmıştım. Giderayak İnternet bağlantısı bulamam edemem diye istemeye istemeye Kahve Molası üyeliğimden de ayrılmıştım. 30 günlük Antalya’daki acemilik tatilinin ardından Hakkari’nin dağlarına gideceğimi pek de tahmin etmemiştim ama, bir anda kendimi Irak manzaralı yeni ofisimde buldum. Meraklanmayın, burada zaten her bir taraftan duyabileceğiniz askerlik anılarımı klavyeden dökmek değil amacım. Benim niyetim ismi kulağa bir hayli hoş gelen ama televizyon kanallarında pek de gülerek anlatılamayan Derecik’e giderken konakladığım Hakkari’yi yazmak. Daha doğrusu görme fırsatı bulamadığım Hakkari merkezden ziyade Yüksekova ve Şemdinli’den bahsetmek...

Geçmişte o bölgeye bir şekilde gitmiş olanlar, oranın gerek coğrafi gerekse sosyal açıdan adeta başka bir ülke olduğundan bahsetmişlerdi. Eğer yaşadığınız yer İstanbul, İzmir gibi bir şehirse ve Türkiye’deki gezinti geçmişiniz Ankara’dan batısı ile sınırlıysa karışık düşüncelerle dolabilirsiniz. Ama az çok ufak Anadolu şehirlerine, ilçelerine gittiyseniz ’herhalde şuraya benziyordur’ deme ihtimaliniz bulunuyor. Ben ikinci gruptandım. Tabii ki Hakkari il sınırı tabelasını görene kadar. Hakkari’ye gitmek için ister istemez Van’dan devam ediyorsunuz. Her ne kadar karayolları haritasını açtığınızda Şırnak - Hakkari yolu gözünüze çarpsa da en makul yol havayoluyla da ulaşabildiğiniz Van güzergahı.

Son dönemlerde tüm medyada Yüksekova ve Şemdinli bir hayli yeraldı. Hatta bazı günler ana haber bültenlerinin Hakkari özel bülteni haline geldiğini istemeye istemeye izledik. Bu iki ilçede uzun soluklu olmamakla birlikte toplamda iki üç haftalık bir dönem geçirdim. Şemdinli’de birkaç saatliğine halkın arasına karışıp kısa sohbetler etme fırsatı bulmakla birlikte Yüksekova ile ilgili sadece araç içinden yaptığım gözlemler sınırlandırıyor anlatımım...

Önce Şemdinli’yi mi yoksa Yüksekova’yı mı yazayım derken ilk olarak şunu düşündüm. Her ne kadar ikisi de Hakkari il sınırları içerisinde yeralsa da birbirinden tamamen farklı yapıları var. Yüksekova hemen yakınındaki İran sınır kapısı nedeniyle ticari açıdan bir hayli hareketli. Şemdinli ise Türkiye’nin pek çok bölgesinde olduğu gibi askeriyenin ve resmi kurumların ekonomi üzerinde yarattığı olumlu etkiyle yaşayan bir yer. İlki, adı üzerinde genişçe bir düzlükte dururken ikincisi daha çok dağların arasında kalmış irice bir köyü andırıyor.

Yüksekova’nın sizlerin de haberler aracılığıyla takip etmiş olabileceğiniz gibi pek hoş bir geçmişi ve güncelliği yok. Ama ticari açıdan bakarsanız yaklaşık beş altı adet çok katlı alışveriş merkezi, sineması, billboard panoları gibi şu an yaşadığınız yerden aslında çok da farklı olmayan bir yapısı var. Çarşı denilen ana caddesindeki otomobil modelleri İstanbul’un lüks semtlerinde görebileceğiniz cinsten. Buna bir örnek vermem gerekirse BMW X5 model bir aracın İstanbul’da piyasaya çıktığı hafta Yüksekova sokaklarında da dolaşmaya başladığını söyleyebilirim. İlk çıktığı zamana denk gelmedim, ama yol üzerinde X5 dahil pek çok lüks araç gördüğümü ifade edebilirim. Peki, iyi güzel de bu değirmenin suyu nereden geliyor derseniz aslında çok da uzun olmayan bir liste çıkıyor karşınıza. Herşeyden önce ilçenin en büyük avantajı İran’la sınır kapımız olan Esendere’ye giden yol üzerinde olması. Yani o bölgeden İran’a geçiş yapmak istiyorsanız tek alternatifiniz Yüksekova caddeleri. Bu konum, ilçeye yüksek sınır ticareti hacmi sağlarken listedeki ikinci seçenek olan kaçakçılık şüphesini de beraberinde getiriyor. O bölgede kaçakçılığın yoğun yaşandığı geçmişe pek çok kez dile getirildi ve kanıtlandı. Dönen paranın hacmini bilmek pek mümkün değil haliyle. Ama bir arkadaşıma Yüksekova civarındaki bir köyü gösteren yerli halktan birinin ’şu köyü görüyor musun, oranın en fakirinin uçak alacak parası var’ demesi resmi biraz da olsa netleştirebiliyor. Uçak alımının abartı olduğunu düşünseniz bile etraftaki araçlar, söylenenden çok da uzakta olunmadığını gösteriyor.

Şemdinli’de ise durum neredeyse tam tersi. Tam anlamıyla uç bir noktada ve Yüksekova’da olduğu gibi geçiş noktası özelliği yok. Ama Yüksekova’ya oranla hem İran’a hem de Irak’a sınırı bulunması nedeniyle son derece kritik bir noktada. Ne kadarlık bir alanı kapladığını ifade edebilmek için araçla bir ucundan diğer ucuna iki üç dakikada ulaşabildiğinizi söylemem sanırım yeterli olur. Yüksekova’da olduğu kadar illegal bir ticaret hayatı yok orada. Olur da yolunuz bir şekilde düşerse gidip bir dükkandan normal değeri 3,20 ytl olan bir sigara almak istediğinizde, dükkan sahibi 3,20’lik mi vereyim 1,50’lik mi sorusunu sorabilir, sakın şaşırmayın... Şemdinli’nin halkıyla, özellikle yaşlılarla konuşabilmek için sadece Türkçe bilmeniz yeterli olmayacaktır. Ya yanınızda bir tercüman bulundurmalısınız ya da önce Kürtçe öğrenmelisiniz, aksi takdirde ilçenin yaşlılarıyla büyük ölçüde anlaşamayacaksınız. Ama gençlerle bir problem yaşayacağınızı sanmıyorum. Tarihi Sümerler’e kadar uzanıyor Şemdinli’nin, ama yaşanan olaylar nedeniyle kendisini çok daha yaşlı hissettiğine de eminim.

Belki halkının arasında dolaşmamamdandır ama iki ilçenin halkı arasında ciddi farklar gözlemledim. Yüksekovalılar bir şekilde hayatlarını sürdürürken Şemdinli halkı bir yandan İran, bir yandan Irak sınırında yaşamaları, terörün bugüne kadar en fazla görüldüğü ve zarar verdiği yerlerden biri olması nedeniyle ’yeter artık, bizi kendi halimize bırakın’ der gibiydiler. Bunu kesin söylemek elbette mümkün değil, ama bölgeye sadece İstanbul’dan, Ankara’dan bakan birinden daha fazla şey söyleyebileceğime de eminim. Kesin tahlil ise benim değil, sosyologların işi...

Hakkari hakkında pek çok bilgiye ulaşabileceğiniz bir de İnternet sitesi bulunuyor. www.hakkarim.net adresinden şehrin tarihi ve coğrafyası hakkında detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz...

Görüşmek dileğiyle,


http://www.kahvemolasi.com/sayilar/20060417.asp

Ekleyen/Kaynak: Melih Çelik

Yorumlar [ Yorum Yaz ]