İ S T A T İ S T İ K  L E R

 
HAKKARİ İLİNİN YILLARA GÖRE NÜFUSU
YIL NÜFUS KÖY ŞEHİR ARTIŞ HIZI İl/Türkiye Köy/İl Şehir/İl
1927 24.980 0 0 0.00 % 0.18 % 0.00 % 0.00
1940 36.446 32.747 3.699 0.00 % 0.20 % 89.85 % 10.15
1945 35.124 30.467 4.657 -7.39 % 0.19 % 86.74 % 13.26
1950 44.207 38.016 6.191 46.00 % 0.21 % 86.00 % 14.00
1955 54.824 47.608 7.216 43.05 % 0.23 % 86.84 % 13.16
1960 67.766 57.810 9.956 42.39 % 0.24 % 85.31 % 14.69
1965 83.937 69.805 14.132 21.40 % 0.27 % 83.16 % 16.84
1970 102.312 81.518 20.794 39.59 % 0.29 % 79.68 % 20.32
1975 126.036 95.704 30.332 41.71 % 0.31 % 75.93 % 24.07
1980 155.463 111.345 44.118 41.97 % 0.35 % 71.62 % 28.38
1985 138.707 92.183 46.524 -22.81 % 0.27 % 66.46 % 33.54
1990 172.479 101.380 71.099 43.58 % 0.31 % 58.78 % 41.22
2000 236.581 97.126 139.455 31.59 % 0.35 % 41.05 % 58.95
İLÇE NÜFUSLARI
  1997
Nüfusu
2000
Nüfusu
Artış
Hızı
ÇUKURCA 5.068 8.163 % 20.36
ŞEMDİNLİ 38.253 45.544 % 6.35
YÜKSEKOVA 53.400 72.200 % 11.74

 
Hakkari Merkez, Yüksekova, Şemdinli ve Çukurca ilçelerine bağlı 4 Belde, 122 Köy, 368 Mezra, bu yerleşim birimlerinde şehir merkezlerinde 139.455, kırsal kesimde 97.126 toplam 236.581 nüfus bulunmaktadır. Yörenin %87,6 sı dağlık %10,3 ü platoluk %2,1 ovalıktır.

 

HAKKARİ  İLİ GELİŞMİŞLİK PERFORMANSI

 Sosyo-ekonomik Gelismislik Sıralaması(2003)           81 il içinde 77. 

 

 

 

 

 

 

 

BİRİM

HAKKARİ

D.ANADOLU 

BÖLGESI

 TÜRKİYE

SIRA 

(81 il içinde)

DEMOGRAFIK GÖSTERGELER

 

 

 

 

 

1 Toplam Nüfus

Kisi

 236.581

 6.137.414

 67.803.927

 69

2 Sehirlesme Oranı

Yüzde

 58,95

 53,05

 64,90

 24

3 Yıllık Ortalama Nufus Artıs Hızı

Binde

31,59

 13,75

 18,28

 5

4 Nüfus Yogunlugu

Kisi/Km2

32,95

 42

 88

 69

5 Dogurganlık Hızı

Çocuk Sayısı

 6,69

 3,92

 2,53

 2

6 Ortalama Hanehalkı Büyüklügü

Kisi

7,91

 6,27

 4,50

 3

ISTIHDAM GÖSTERGELERI

 

 

 

 

 

7 Tarım Iskolunda Çalısanların Toplam Istihdama Oranı

Yüzde

 52,44

 66,41

 48,38

 61

8 Sanayi Iskolunda Çalısanların Toplam Istihdama Oranı

Yüzde

 1,35

 3,26

 13,35

 80

9 Ticaret Iskolunda Çalısanların Toplam Istihdama Oranı

Yüzde

 2,51

 4,44

 9,67

 78

10 Mali Kurumlar Iskolunda Çalısanların Toplam Istihdama Oran

Yüzde

 0,55

 1,05

 3,11

 79

11 Ücretli Çalısanların Toplam Istihdama Oranı

Yüzde

 44,39

 28,83

 43,52

 15

12 Ücretli Çalısan Kadınların Toplam Istihdama Oranı

Yüzde

 1,60

 2,69

 8,81

 78

13 Isverenlerin Toplam Istihdama Oranı

Yüzde

 0,56

 1,08

 2,61

 79

EGITIM GÖSTERGELERI

 

 

 

 

 

14 Okur Yazar Nüfus Oranı

Yüzde

 70,69

 77,71

 87,30

 74

15 Okur Yazar Kadın Nüfusun Toplam Kadın Nüfusuna Oranı

Yüzde

 52,10

 65,90

 80,62

 79

16 Üniversite Bitirenlerin Okul Bitirenlere Oranı

Yüzde

 5,98

 6,13

 8,42

 42

17 Ilkögretim Okullasma Oranı

 Yüzde

 109,13

 86,41

 98,01

 8

18 Liseler Okullasma Oranı

Yüzde

 24,62

 26,33

 36,92

 68

19 Meslek Liseleri Okullasma Oranı

Yüzde

 7,03

 9,29

 20,49

 74

SAGLIK GÖSTERGELERI

 

 

 

 

 

20 Bebek Ölüm Oranı

Binde

55,00

 53,36

 43,00

 10

21 Onbin Kisiye Düsen Hekim Sayısı

 Kisi

 4

 8

 13

 77

22 Onbin Kisiye Düsen Dis Hekimi Sayısı

 Kisi

 0

 1

 2

 80

23 Onbin Kisiye Düsen Eczane Sayısı

 Adet

1

 1

 3

 79

24 Onbin Kisiye Düsen Hastane Yatagı Sayısı

Hastane Yatagı

6

18

 23

 77

SANAYI GÖSTERGELERI

 

 

 

 

 

25 Organize Sanayi Bölgesi Parsel Sayısı

Parsel

 0

871

 28.726

 74

26 Küçük Sanayi Sitesi Isyeri Sayısı

 Adet

 100

 6.161

 81.302

 72

27 Imalat Sanayi Isyeri Sayısı

Adet

2

143

 11.118

 73

28 Imalat Sanayi Yıllık Çalısanlar Ortalama Sayısı

Kisi

 -

 20.040

 1.130.488

 77

29 Imalat Sanayii Kurulu Güç Kapasite Miktarı

Beygir Gücü

 -

 212.085

 13.478.078

 80

30 Fert Basına Imalat Sanayi Elektrik Tüketimi

Ks

-

146

550

 79

31 Fert Basına Imalat Sanayi Katma Degeri

MilyonTL.

 -

 38

350

 78

TARIM GÖSTERGELERI

 

 

 

 

 

32 Kırsal Nüfus Basına Tarımsal Üretim Degeri

MilyonTL.

 644

884

 1.124

 74

33 Tarımsal Üretim Degerinin Türkiye Içindeki Payı

Yüzde

 0,23

 9,53

 100,00

 75

INSAAT GÖSTERGELERI

 

 

 

 

 

34 Daire Sayısı

Adet

20.392

 746.943

 16.235.830

 78

35 Borulu Su Tesisatı Bulunan Daire Oranı

Yüzde

 83

 91

 97

 76

MALI GÖSTERGELER

 

 

 

 

 

36 Gayri Safi Yurt Içi Hasıla Içindeki Payı

Yüzde

 0,13

 4,14

 100,00

 76

37 Fert Basına Gayri Safi Yurt Içi Hasıla

MilyonTL.

 696

841

 1.837

 74

38 Banka Sube Sayısı

Adet

8

322

7786

 80

39 Fert Basına Banka Mevduatı

MilyonTL.

 57

133

939

 76

40 Toplam Banka Mevduatı Içindeki Payı

Yüzde

 0,02

 1,29

 100,00

 81

41 Toplam Banka Kredileri Içindeki Payı

Yüzde

 0,02

 1,53

 100,00

 81

42 Kırsal Nüfus Basına Tarımsal Kredi Miktarı

MilyonTL.

2

 56

138

 81

43 Fert Basına Sınai, Ticari Ve Turizm Kredileri Miktarı

MilyonTL.

 22

 48

392

 78

44 Fert Basına Belediye Giderleri

MilyonTL.

 26

 37

 82

 75

45 Fert Basına Genel Bütçe Gelirleri

MilyonTL.

 48

 57

464

 67

46 Fert Basına Gelir Ve Kurumlar Vergisi Miktarı

MilyonTL.

 16

 30

165

 78

47 Fert Basına Kamu Yatırımları Miktarı

MilyonTL.

 132

266

248

 53

48 Fert Basına Tesvik Belgeli Yatırım Tutarı

MilyonTL.

 89

611

 2.668

 80

49 Fert Basına Ihracat Miktarı

Dolar

83

 84

 2.249

 46

50 Fert Basına Ithalat Miktarı

Dolar

287

 81

 3.967

 31

ALTYAPI GÖSTERGELERI

 

 

 

 

 

51 Kırsal Yerlesmelerde Asfalt Yol Oranı

Yüzde

 21,80

 25,97

 45,23

 72

52 Yeterli Içme Suyu Götürülen Nüfus Oranı

Yüzde

 86,76

 78,51

 84,98

 41

53 TCK Asfalt Yol Oranı

Yüzde

 67,09

 79,92

 91,28

 79

DIGER GÖSTERGELER

 

 

 

 

 

54 Onbin Kisiye Düsen Özel Otomobil Sayısı

Adet

59

197

652

 80

55 Onbin Kisiye Düsen Motorlu Kara Tasıtı Sayısı

Adet

 113

343

 1.056

 81

56 Fert Basına Elektrik Tüketim Miktarı

 Ms

0

 1

 1

 76

57 Fert Basına Telefon Kontür Degeri

Adet

 811

868

 1.852

 66

58 Yesil Kartlı Kisi Oranı

Yüzde

 31

 24

 15

 11

 

Hakkari İli Telefon (iletişim) Altyapısı

Genel Durum: 4 Merkez, 4 Belde, 19 Köy ve 7 Mezrada toplam 34 santral merkezi bulunmaktadır. Bu santrallere 46 Köy, 125 Mezra kablo ile, 6 Köy 4 Mezra Havai hat ile, 1 Köy 9 Mezra TEST1 uydu sistemi ile irtibatlıdırlar. 

Telefon Hizmeti Bulunan: Toplam 72 Köy, 145 Mezrada telefon hizmeti bulunmaktadır. 

Telefon Hizmeti Bulunmayan: 7 Köy 53 Mezrada telefon hizmeti bulunmamaktadır.

43 köy ve 173 Mezra terör nedeniyle boşaltılmıştır. 

Kapasite: 34 Santral merkezinde 25541 işletme hat kapasite bulunmakta olup, 21867 Abone çalışmaktadır. Bunun 16.340’ı şehirlerde 5.227’si kırsal kesimde çalışmaktadır. 

Kişi başına düşen telefon: Hakkari ilinde kırsal kesimde 18.2 kişiye 1 telefon, şehir merkezlerinde 7.8 kişiye 1 telefon ortalama 10.46 kişiye 1 telefon düşmektedir. Bu oranın Türkiye ortalamasının çok altında olduğu görülmektedir.

Diğer hizmetler: 

  Teleks abonesi 11

  Turpak Abonesi 20

  TDM abonesi 4

  DATA 10

  TT-NET 257 (Bu sayı hızla artmaktadır)

  Araç telefon abonesi 84 

  Faks abonesi 18 

  Kontür cihazı 55

  Manyetik kartlı ankesör 91

  Jetonlu ankesör 1 

  Küresel kart için tahsis edilen Abone sayısı 20

NÜFUS

1980 Genel Nüfusu Sayımı sonuçlarına göre, 155,463 kişilik nüfusuyla, 67 il arasında Bilecik'in önünde 66. sırada yer alan Hakkâri'nin nüfus varlığı pek gelişmiştir. İl nüfusunun ülke nüfusu içindeki payı da aynı yıl binde 3,5 gibi önemsiz bir düzeyde idi.
İlinin nüfus varlığının önemsizliğine ilişkin bir başka gösterge de il ve nüfus yoğunluklarının karşılıklı durumudur. Hakkâri'nin nüfus yoğunluğu, bütün yıllarda ülke ortalamalarının çok gerisinden olagelmiştir. İlin nüfus yoğunluğu 1927-1980 arasında önemli ölçüde artmıştır ama bu artış ülke genelindeki artışın gerisinde olduğundan, iki ortalama arasındaki fark, giderek büyümüştür.

Yıllara göre Türkiye'de ve Hakkari'de Km2 Başına Düşen İnsan Sayısı
Yıl Türkiye Hakkari
1927 18 2
1940 23 2
1945 24 4
1950 27 5
1955 31 6
1960 36 7
1965 41 9
1970 45 10
1975 52 13
1980 58 16

1927'de Hakkâri'de km2ye yalnızca iki kişi düşerken bu sayı 1980'de 16'ya yükselmiştir. Böylece aynı dönemde km2'de 18 iken km2'de 58 yükselen Türkiye ortalaması ile Hakkâri nüfus yoğun unluğu arasındaki fark 1927'de 16 iken 1980'de 42'ye çıkmıştır.
Bu cılız nüfus varlığına karşın, Hakkâri il nüfusunun Cumhuriyet döneminde büyük bir hızla artığı büyük bir gerçekliktir.Cumhuriyet Döneminde ilk nüfus sayımı yapıldığı 1927'de yalnızca 25.000 olan il nüfusu 53 yıl içinde %522 oranında artarak 1980!de 6 katını aşmıştı .BSu büyüme,aynı dönemde %328 oranında gerçekleşen ülke toplam nüfusundaki artışın yaklaşık iki katına eşittir.

TÜRKİYE VE HAKKARİ İÇİN NÜFUSUN GELİŞME İNDEKSİ

Türkiye genelinde bir nüfus patlamasının olduğu 1950-1980 döneminde de Hakkâri nüfusundaki büyüme yine ülke genelindekinin çok üstünde olmuştur.Ülke toplam nüfusunda 30 yıl içinde %116 oranında bir artış gerçekleşirken,bu artış Hakkâri için %252 oranındadır.
Nüfusun gelişmesi 5 yılık dönemlere göre yıllık ortalama nüfus artış hızları açısında ve ülke ortalamaları ile karşılaştırmalı olarak ele alındığında da, nüfus artış hızının 1940-1945 dönemi dışında bütün yılarda Hakkâri'de Türkiye genelindekinde çok yüksek olduğu görülmektedir.
1924'de il olan, sonra 1933-1936 arasında Van'a bağlı bir ilçe haline getirilen ancak 1936'da yeniden il yapılan Hakkâri'nin nüfusu , 1940'lara değin düzenli olarak artmıştır.Bununla birlikte, İkinci Dünya Savaşı'nın ülke genelinde olduğu gibi Hakkâri'de de doğurganlığı olumsuz etkilemesi ve ilin bir sınır ili olması nedeniyle, il nüfusu 1940-1945 arasında mutlak olarak da azalmıştır.Söz konusu dönemde nüfusun gerileme hızı Hakkâri'de yılda ortalama binde 7,4 oranında olurken, ülke genelinde de nüfus artış hızı binde 10,6 ile bütün Cumhuriyet Dönemi'ndeki en düşük düzeyine düşmüştür.

YILIK ORTALAMA NÜFUS ARTIŞ HIZLARI (BİNDE)

1950'den sonra ise il nüfusu, ülke genelindeki dalgalamalarında bağımsız olarak ve düzenli biçimde artmıştır. İlde 1940-1945 dönemi dışında sürekli olarak ülke genelindekinin çok üzerinde olagelen söz konusu nüfus artış hızı, 1950 sonrasında, önemli dalgalamalar geçirmemiştir.
Hakkâri nüfusunun düzenli ve çok hızlı artması, temelde ilde doğurganlık düzeyinin çok yükse olagelmesine dayanmaktadır.Örneğin, 1965-1970 dönemine ilişkin verilere göre Hakkâri'de kaba doğum hızı binde 64 dolanındayken,ülke ortalaması binde 42 idi.İl ve ülke genelinde kaba ölüm hızları arasındaki farkın görece az olması nedeniyle de doğal nüfus artış hızı Hakkâri'de Türkiye ortalamasına çok yüksek olagelmiştir.Nitekim, aynı dönemde doğal nüfus artış hızı Hakkâri'de binde 47 iken, Türkiye ortalaması binde 28 idi.
İlin ekonomik koşullarının elverişsiz olması, buna karşılık nüfusunun hızlıca artmasına karşın Hakkâri'de önemli nüfus hareketleri görülmektedir.Yörede önemli etkinliği olan aşiret bağlarının, hızla artan nüfusu il sınırları içinde tutabilmesi nedeniyle, Hakkâri'den il dışına önemli oranda göç almasına karşın göç yoluyla net nüfus yitirmemesi, il nüfusunun hızla artmasına yol açmaktadır.
İl nüfusunun ülke gelişmeye göre daha hızlı artması, Hakkâri nüfusunun ülke toplam nüfusu içindeki payının giderek yükselmesine yol açmıştır. Nitekim, Hakkâri nüfusunun ülke toplam nüfusunun ülke toplam nüfusu içinde payı 1927'de binde 1,8 iken bu oran 1950 'de binde 3,5'e yükselmiştir. Binde 2,1'e, 1970'te binde 2,9'a ve 1980'de binde 3,5'e yükselmiştir.
Hakkâri'nin 1927'de 3 ilçesi vardı. Nüfus büyüklüğü bakımından , bu ilçeler arasında Beytüşşebap ilk sırada yer alırken, bu ilçeyi Merkez İlçe Şemdinli izliyordu.1936'da Hakkâri yeniden il olurken, önceleri Beytüşşebap İlçesi'ne bağlı bir bucak olan bu ile bağlanan Uludere'nin nüfusu ise Şemdinli'den fazla idi. 1953.2te yapılan bir yönetsel değişiklikle, Merkez İlçenin Çukurca bucağı Beytüşşebap İlçesi'nin Zap Buçağı'yla birleştirerek Çukurca İlçesi oluşturmuştur.Bu yönetsel değişikliğe karşın, 1955'e değin ilçelerin nüfuslarında görülen artış birbirinden çok farklı olmamış, nüfus büyüklüğü sıralaması değişmemiştir1956'da ise Beytüşşebap İlçesi'nin Kılaban ve Gerur bucaklarının birleştirilmeleriyle Uludere İlçesi oluşmuş; bu durum Beytüşşebap'ın önemli ölçüde nüfus yitirmesine yol açmıştır.Böylece, bu ilçenin nüfusu gerek Merkez İlçenin gerekse Yüksekova'nın gerisinde kalmıştır.
İlde tarıma elverişli topraklar üzerinde kurumuş olan Yüksekova'nın nüfusu ise 1950'de sonra hızla artması başlamış, bu büyüme özellikle bu ilçeden geçen Van-İran Transit Karayolu'nun açılmasıyla 1970'lerde daha da şiddetlenmiştir.böylece 1955-1970 arasında çok az olan Merkez İlçe ve Yüksekova'nın nüfusları arasındaki fark, 1970'de büyümüştür. 1950-1980 döneminde Yüksekova'nın nüfusu % 438 oranından artarken Merkez İlçe'nin nüfusu % 166 oranında artmıştır.

Hakkâri İlçesinin Nüfus Gelişme İndeksi

Nüfus büyüklüğü bakımından 1927'den beri son sırada yer alan Şemdinli'nin nüfusu ise, 1950-1980 döneminde dört katına çıkmıştır. Ama, ilçe nüfus varlığı bu dönemin başında çok cılız olması nedeniyle bu artış mutlak olarak çok fazla değildir.Nitekim, bu hızlı artışla birlikte, ilçenin nüfusu, 1980'de ancak Çukurca'nınkini geçebilmiştir. Aynı yıl nüfus büyüklüğü bakımından Yüksekova 45.000 kişilik nüfusuyla ilk sırada yer alırken, bu ilçeyi 38.500 kişi ile Merkez İlçe izliyordu.Bununla birlikte, nüfus varlığının önemine ilişkin bir başka gösterge olan nüfus yoğunluğu bakımından her iki ilçe de Uludere'nin gerisinde idi. Nitekim Uludere'de km2'ye 33 kişi düşerken, bu sayı Yüksekova'da 20, Merkez İlçe'de ise 17 kişi idi.
NÜFUSUN YAŞ YAPISI:Hakkâri nüfusunun yaş yapısı ülke genelinden önemli farklılıklar göstermektedir.3 ana yaş grubuna(0-14, 15-64, 65+ ) bölünüşünde, 0-14 yaş grubunun payı her zaman ülke ortalamasının üzerinde olduğu gibi, (15-64) yaş gurubunun payı söz konusu ortalamanın gerisinde ola gelmiştir.
1950'de Hakkâri'de nüfusunun % 44'ü (0-14) yaş grubunda iken, çalışma çağındaki (14-64) yaş grubunun göreli payı % 51 idi. İzleyen yıllarda gerek (0-14) gerekse(15-64) yaş grubunda bulunan nüfus mutlak olarak hızla artmıştır. Genç nüfusundaki artışa, ilde doğurganlık düzeyinin çok yüksek olmasına yol açmıştır. (15-64) yaş grubundaki artış ise daha önceki yıllarda (0-14) yaş grubunda bulunanların çalışma cağına geldikten sonra, ilin ekonomik yetersizliğine karşın il ışına göç etmelerine bağlıdır.Bununla birlikte,genç nüfustaki büyüme, çalışma çağındaki nüfusundaki büyümeden çok daha fazladır. Dolayısıyla,(0-14) yaş grubunun payı giderek artmış, buna koşut olarak (15-64) yaş grubunun payı % 49'a yükselirken,(15-64) yaş grubunun payı % 48'e düşmüştür. Bu eğilim 1960 sonrasında da sürmüş ve 1975'te genç nüfusun payı % 51'e yükselirken, çalışma çağındaki nüfus payı % 46'ya gerilemiştir.
(65+)yaşlarındaki nüfus ise 1950-1975 arasında mutlak olarak artmışsa da bu artış çok yavaş olmuştur. Dolayısıyla, söz konusu yaşlı nüfus payı, tıpkı (15-64) yaş grubunda olduğu gibi sürekli gerileşmiştir.
Çalışma çağımdaki nüfusun oranın her zaman Türkiye ortalamasının gerisinde olması nedeniyle, Hakkâri'de, çalışma çağındaki nüfus ile çalışma çındaki nüfusun karşılıklı durumunu gösteren bağımsızlılık aranı, her zaman ülke ortalamasının çok üstündedir. Üstelik, (15-64) yaş gurubunun payında görülen daralmaya koşut olarak ilde bağımlılık oranı giderek artmıştır. 1950'de binde 944 olan bu oran, 1960'ta binde 1.100'e, 1975'te ise binde 1.152'ye yükselmiştir.
Nüfusun 5'li yaş gruplarına göre bölünüşü de ildeki yüksek doğurganlık eğilimini açıkça yansıtmaktadır.
Nüfusun büyük bölümü yaş piramidinin tabandaki yaş gruplarında toplanmıştır.Nitekim, ildeki erkek nüfusunun % 19'u, kadın nüfusun ise % 21'i 0-4 yaş grubundadır. İlin nüfus hareketleri bakımından durağan bir yapı göstermesi nedeniyle, kadın ve erkeklerin çeşitli yaş grupları göre dağılımında da önemli farklar yoktur.
NÜFUSUN CİNSİYET YAPISI: Hakkâri'de erkek nüfus oranı her zaman kadın nüfusu üzerinde olagelmiştir.Gerçi Türkiye genelinde bir erkek fazlalığı söz konusudur. Ancak Hakkâri'deki erkek nüfus oranı Türkiye genelinde de fazladır. 1975'te il nüfusunun % 54'ünü erkekler, % 46'sını ise kadınlar oluşturmaktadır. Üstelik bu cinsiyet yapısı yalnızca 1975'e özgü olmayıp, 1950'den beri süregelen bir durundu. Nitekim 1950-1975 döneminde, ildeki kadın ve erkek nüfus oranı pek değişmemiştir.
İl nüfusunda görülen erkek fazlalığı, hem kentsel hem de kırsal alanlarda söz konusudur. Bununla birlikte kentsel yerleşimlerdeki erkek nüfus oranının il genelin de aşan bir ağırlığı vardır. 1975'te kentsel yerleşimlerde erkek nüfus oranı % 59'a ulaşıyordu. Kırsal yerleşimlerde ise, söz konusu oran % 53 idi. Yine ilin nüfus hareketleri bakımından gösterdiği durağanlık nedeniyle her iki kesimdeki cinsiyet oranları 1950-1975 arasında pek değişmemiştir.

5 Aralık 2003'ten beri gösterim:

counter